Kaart (cartografie) - Chelvatsjaoeri (gemeente) (Khelvachauri Municipality)

Chelvatsjaoeri (Georgisch: ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტი, Chelvatsjaoeris munitsipaliteti) is een gemeente met 52.696 inwoners (2022) in de autonome republiek Adzjarië in het zuidwesten van Georgië. Het administratieve centrum is de plaats Chelvatsjaoeri dat sinds 2012 voor het grootste deel in Batoemi ligt. De gemeente heeft een oppervlakte van ruim 356 km² en kent 64 dorpen verspreid over 11 administratieve eenheden in de relatief dichtbevolkte heuvels rond de stad Batoemi.

In de tweede helft van de 19e eeuw arriveerden Abchazische Moehadjiroen in dorpen in de huidige gemeente Chelvatsjaoeri, die destijds onder Ottomaans gezag stonden, toen het Russische Rijk het geassocieerde prinsdom Abchazië hardhandig onder militair gezag stelde en de opstandige bevolking naar het Ottomaanse Rijk deporteerde. In de dorpen Silabaoeri, Peria en Mnatobi in de periferie van Batoemi wonen nog steeds nazaten hiervan (zie Demografie).

Na de Russische overname van Adzjarië in 1878 werd het grondgebied van de huidige gemeente Chelvatsjaoeri tot 1917 opgenomen in het Batoemi district van het Gouvernement Koetais. Met de sovjetisering van Georgië vanaf 1921 werd het gebied in 1924 bestuurlijk gescheiden en viel het opeenvolgend onder Tsjorochi Oejezd, Batoemi Oejezd (1929), Batoemi Rajon (1930-1968), het district Chelvatsjaoeri (1968-2006) en tot slot vanaf 2006 de gemeente Chelvatsjaoeri.

Tijdens de Russisch-Georgische Oorlog in 2008 werden enkele doelen in de gemeente door de Russische luchtmacht gebombardeerd, waaronder een militaire basis die een jaar eerder door het Russische leger was overgedragen als onderdeel van het overeengekomen vertrek uit Georgië. Tot eind 2007 was in Batoemi en Chelvatsjaoeri de Russische 12de Militaire Basis gevestigd.

Door grenswijzigingen in 2009 en 2011 raakte de gemeente in totaal ruim 50 km² grondgebied kwijt aan Batoemi, zowel ten noorden, oosten als zuiden van de stad, waaronder een belangrijk deel van de kustlijn. Onder dit gebied vielen ook de daba's Machindzjaoeri en Chelvatsjaoeri (het bestuurscentrum van de gemeente), een tiental dorpen maar ook de befaamde Batoemi Botanische Tuin bij de Groene Kaap (Mtsvane Kontschi) en het historische Fort Gonio.